Spiritualiteit
Naast de focus op de religieuze levenshouding verwijst spiritualiteit hier ook naar het geloof in een geestelijk, onstoffelijk bestaan, in geesten of in mensen die na hun dood verder leven. Anderzijds verwijst het ook naar de spirituele ervaring: het opgaan in een groter geheel, het loslaten van het dagelijks leven en de eigenheid.
Actueel
De Colombiaanse kunstenaar Monica Restrepo maakte tijdens een residentie in Antwerpen uit het hoofd kleien nabootsingen, gebaseerd op enkele religieuze gouden objecten uit de Janssens collectie in het Antwerpse MAS. De aanwervingswijze van de objecten was onbekend en de regio waar ze vandaan kwamen slechts met mate bekend. De objecten werden gefotografeerd en later in een performance toevertrouwd aan de Schelde. Onder één van de objecten bevond zich een huisje (waarschijnlijk 1800 voor Christus) uit de regio waarvan Monica Restrepo afkomstig is. Tijdens de foto-opname blokkeerde op wonderlijke wijze de digitale camera, iets wat de fotograaf nooit eerder meemaakte. Toch kwam er nog een foto uit, half zwart alsof er een aanwezigheid werd gefotografeerd. Monica Restrepo en de inwoners van de regio waar zij opgroeide geloven in het bestaan van geesten in objecten en huizen, die vriendelijk kunnen zijn of ontstemd kunnen raken…
Historisch
In een devotiekastje of besloten hofje zit Christus op de koude steen. In een paradijselijke omgeving wordt Jezus omgeven door gedroogde bloemen, schelpjes, in papier uitgeknipte figuren… Het is wellicht het werk van een zuster uit het hospitaal. Een besloten hofje als ‘spiritueel zelfportret van de religieuzen’.
Aangeleverd door Erfgoed Damme.
“Heilige Beeldekensgilde en de neogotiek te Brugge”. De Openbare Bibliotheek bezit een schat aan neogotische bidprentjes uit de presentatie-albums van de drukkerijen Jacques Petyt en Karel Vande Vyvere-Petyt. Deze drukkersfamilie legde zich vooral toe op neogotisch lithodrukwerk (1845-1914). De neogotische beweging in de negentiende eeuw veranderde het culturele en politieke landschap. Tijdens het Tweede Katholieke Congres in Mechelen in 1864 kwam de noodzaak van de verspreiding van degelijke bidprentjes aan bod. Daarop stichtten Guido Gezelle, Adolf Duclos, Joseph Neurath, Louis Grossé en Michael Joseph Buckley de ‘Heilige Beeldekensgilde’. De bloei van de neogotiek in de devotieprentjes drong volledig door in de Brugse chromolithografie. De ‘santjes’ vonden internationaal weerklank.
Aangeleverd door Bibliotheek Brugge.
De uitgeverij Desclée-De Brouwer werd opgericht in 1877 door de gebroeders Jules en Henri Desclée en hun schoonbroer Alphonse de Brouwer. Zij waren ook de beheerders van de voormalige Gasfabriek in Brugge. De gebroeders Desclée hadden ook een drukkerij, Saint-Jean l’Evangéliste, in Doornik. In Brugge werden meestal religieuze werken, waaronder missaals en catechismussen, en schoolboeken gedrukt en uitgegeven. Na het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) en tijdens de tweede beeldenstorm ging het gebruik van het volksmissaal in Vlaanderen sterk achteruit. Dat luidde het einde van de uitgeverij in.
Aangeleverd door Bibliotheek Brugge.
De moeilijke weg van het kloosterleven wordt verbeeld in het schilderij ‘Kruisdragende Zusters’. Het is een verhaal dat je leest van rechts naar links en dat, eenmaal alle obstakels overwonnen, eindigt bij het rechtstaand kruis. Het zware dagelijkse leven en de verlokkingen worden gesymboliseerd door het kruis, de bomen, de weg…
Aangeleverd door Erfgoed Damme.
Hieronymus Bosch blijft inspireren. Op het schilderij ‘Het Laatste Oordeel’ in het Groeningenmuseum verschijnt Christus aan een zondige wereld, bevolkt met groteske personages en naakte figuren die zich misdragen of gemarteld worden. Zoals vaak bij de eigenzinnige Bosch staan ondeugd en zonde centraal. Op de zijluiken zien we de afloop van ‘Het Laatste Oordeel’: links mogen vrome gelovigen naar een paradijselijke hemel, rechts moeten zondaars naar het hellevuur.
Aangeleverd door Musea Brugge.
Aan weinig beelden zijn zoveel verhalen verbonden als aan de Madonna met kind in de O.L.V.-kerk. Het is het enige beeld van Michelangelo dat Italië verliet tijdens zijn leven. Jean Mouscron, lid van een rijke Brugse lakenhandelaarsfamilie, koopt het werk in 1506 van Michelangelo. In 1514 krijgt het een plaats in een gebeeldhouwd altaar in de zuidbeuk van de Onze-Lieve-Vrouwekerk. Enkele leden van de familie Mouscron liggen aan de voet van het altaar begraven. In een document geven ze aan dat het beeld nooit mag worden verplaatst, maar daar beslist de geschiedenis anders over… Napoleon slaat de Madonna aan voor zijn Nationaal Museum in Parijs, maar in 1815, na zijn nederlaag in Waterloo, keert het beeld terug naar Brugge. Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt de Madonna een tweede keer geroofd: deze keer wil Hitler haar voor zijn grote museum in Linz. De geallieerde Monuments Men redden het beeld samen met vele andere kostbare kunstwerken uit de zoutmijnen van Altaussee in Oostenrijk.
Aangeleverd door Musea Brugge.
Open kerk in historisch gebouw, sinds 1995 orthodoxe parochie Brugge-Oostkust. De orthodoxe parochie van de H.H. Konstantijn en Helena in Brugge heeft tot voornaamste doel de integratie van de orthodoxe gelovigen van de streek in het liturgisch leven, volgens de traditie van de Heilige Orthodoxe Kerk.
De collectie van deze orthodoxe kerk is volledig geïnventariseerd door vrijwilligers onder begeleiding van de consulent religieus erfgoed van Musea Brugge en Erfgoedcel Brugge.
Aangeleverd door Erfgoedcel Brugge.
Barnsteen of amber is het fossiele versteende hars van prehistorische naaldbomen. Het in Brugge gevonden amber komt uit de Baltische regio. In Brugge werden in 1299 voor het eerst paternostermakers vermeld die hun kralen maakten van amber. Tot 1480 bezat de Brugse gilde van paternostermakers voor onze gewesten, samen met Lübeck, het monopolie op de amberwerking. Opmerkelijk bij dit object is dat de kralen tot een armband zijn gereconstrueerd, terwijl ze zeker bedoeld waren om deel uit te maken van een paternoster.
Aangeleverd door Raakvlak.
Pelgrimstochten hebben een spirituele betekenis. Sinds de middeleeuwen is Brugge een belangrijk vertrekpunt voor twee routes naar Compostella (waaronder de route via Parijs). De Jeruzalemkapel verwijst naar de pelgrimage naar het ‘Heilige Land’. Jeruzalem is ook afgebeeld op een dramatisch schilderij van Jan Provoost.
Aangeleverd door Musea Brugge.
Wie aan kerkmuziek denkt, denkt vaak spontaan aan de uitgesponnen klanken van de Frans-Vlaamse polyfonisten zoals Dufay, Obrecht en Richafort. De Lage Landen en zeker ook Brugge werden wijd en zijd met hoogstaande polyfonie geassocieerd. Dankzij de uitstekende handels- en diplomatieke verbindingen naar alle windstreken zwierf de Brugse muziek door heel Europa, via kostbare handschriften of in de uitvoeringen van de (soms zeer jonge) zangers-componisten zelf.
In Brugge was de muziek onlosmakelijk verbonden met het sociale leven. Het hof, de broederschappen en ook parochies en kloosters streden met elkaar om de beste, de mooiste, de rijkste muziek…want wie er ook luistert, God of je buren, een goed plekje in de hemel of op aarde verdien je niet zomaar!
Aangeleverd door Concertgebouw Brugge.
Guido Gezelle (1830 – 1899) was een Vlaamse rooms-katholieke priester, (hekel)dichter en vertaler uit Brugge. Hij schreef heel wat boeiende religieuze gedichten en liederen, die geschreven zijn met een romantische inslag, oog voor de natuur. Met zijn werk trachtte hij zowel de Christelijke deugden te vertolken, maar net zo goed schreef hij scherpe politieke satire onder de schuilnaam Sponker. Vandaag is er een Gezellewandeling in de stad die de verschillende Gezellelocaties aangaat, waaronder het Gezellehuis, het Engels klooster, de pastoriewoning aan de Verversdijk.
De gedichten en de liederen zouden een inspiratie kunnen zijn samen in combinatie met één van Gezelle locaties.
Aangeleverd door Bibliotheek Brugge.
Hans Memling maakte het Ursulaschrijn in opdracht van de kloostergemeenschap van het Sint-Janshospitaal waar de heilige Ursula werd vereerd. De houten reliekkast heeft de vorm van een kapel met een zadeldak. De schilderingen zijn als het ware de glas-in-loodramen van het heiligdom. Zes scènes brengen het fantastische verhaal van de pelgrimstocht van Ursula en haar elfduizend maagden in beeld.
Aangeleverd door Musea Brugge.
Antonius wordt in een grot verleid door een vrouw en geterroriseerd door gruwelijke monsters. Het tafereel wordt onder meer afgebeeld op de Job-Triptiek van Hieronymus Bosch in het Groeningemuseum. Gustave Flaubert schreef er een boek over: ‘La Tentation de Saint-Antoine’.
Aangeleverd door Musea Brugge.
Een votiefschilderij is een uiting van de devotie van de opdrachtgever die op het schilderij geportretteerd wordt.
Aangeleverd door Erfgoedcel Brugge.
Een votiefschip is een scheepsmodel dat bij het altaar van een schippersgilde wordt geplaatst, als sierstuk of als herinnering aan een zeeslag.
Aangeleverd door Erfgoedcel Brugge.
