Thema

• Bijgeloof

  Bijgeloof speelt, vaak ongemerkt, een belangrijke rol in onze dagelijkse handelingen. In allerlei voortekenen zien we aanwijzingen over ons lot. Met kleine handelingen trachten we geluk op te roepen en ongeluk af te wenden, denk maar aan ‘hout afkloppen’, ‘zwarte katten mijden’ of ‘niet onder een ladder lopen’.

  Ook al zijn we niet gelovig, toch zien we in allerhande voortekenen aanwijzingen over ons lot. Met kleine handelingen trachten we geluk op te roepen en een gunstig verloop af te dwingen. Bijvoorbeeld als we op reis vertrekken, een nieuwe opdracht aannemen, deelnemen aan een wedstrijd…

  Bijgeloof start vanuit een (collectief) geloof en een overgeleverde traditie, aangevuld met eigen geloofsovertuigingen.

  • Hout afkloppen

    In Europa en daarbuiten is hout afkloppen een vast ritueel met als doel het lot in positieve zin te beïnvloeden. De Keltische en Germaanse culturen kenden het Kotouka-ritueel, waarbij druïden bezweringen voltrokken bij heilige bomen, volgens hen de woonplaatsen van vele goden. Hout was goddelijk en zond boze geesten weg.  

    Meer info

  • Bouwoffers

    In de Romeinse tijd werden bouwoffers, sleutels en maalstenen aan palen opgehangen naast de woning. Zo beschermden zij de huizen tegen boze geesten.

    Aangeleverd door Raakvlak.

    Meer info

    

  • Een zilveren hart

    Een morfologische ex voto heeft de vorm van het lichaamsdeel waarvoor genezing wordt gevraagd, in dit geval een hart.

    Aangeleverd door Erfgoedcel Brugge.

    Meer info

    

  • Ex voto's

    Objecten die aan heiligen worden geschonken – en in de nabijheid van een heiligenbeeld worden gezet of opgehangen – dienen om voorspraak te verkrijgen, gunsten af te smeken of dank te betuigen voor verkregen tussenkomsten. Het kunnen alledaagse gebruiksvoorwerpen zijn, zoals de kruk van een kreupele die weer zonder hulpmiddelen kan lopen.

    Aangeleverd door Erfgoedcel Brugge.

    Meer info

    

  • Legende van Sint-Walburga

    Sint-Walburga speelde een belangrijke rol in de kerstening van Duitsland. Op doorreis van Engeland naar Duitsland zou ze op Sint-Walburga in Brugge een kapel gesticht hebben. Uit haar beenderen drupte heilige, geneeskrachtige olie. Toen die olie in de negentiende eeuw opgedroogd was, kon Guido Gezelle als onderpastoor een flesje heilige olie uit Duitsland laten overkomen. Dat deed hij opnieuw toen hij in 1870 betrokken was bij een grote Walburgaviering in Veurne. Nu nog staat een flesje heilige olie achteraan in de kerk. De kerk zelf is een heel mooie locatie.

    Aangeleverd door Bibliotheek Brugge.

    Meer info

    

  • Mirakels

    Deze drie wandtapijten werden misschien gemaakt door de zusters Augustinessen die in dit gasthuis actief waren. In achttien taferelen verbeelden ze de wonderen die zich daar voltrokken dankzij Onze-Lieve-Vrouw ter Potterie. Teksten verduidelijken de afgebeelde gebeurtenissen. De drie wandtapijten hebben een bijzondere waarde voor het collectief geheugen. Zo is de oude devotie voor Onze-Lieve-Vrouw ter Potterie nog steeds levendig. De beeldtaal is gebaseerd op een typologisch uitzonderlijk en rijk geïllustreerd mirakelboekje uit de zestiende eeuw.

    Aangeleverd door Musea Brugge.

    Meer info

    

  • Santenboetiek

    In bedevaartsoorden konden gelovigen in een standje of winkeltje achteraan in de kerk of buiten de kerk allerlei devotionalia kopen: reliekjes, medaillons, ex voto’s, palmtakjes, wijwater …

    Aangeleverd door Musea Brugge.

    Meer info

    

  • Satanisme in Brugge

    Fantastisch verhaal van een Brugse priester die in ‘Là-bas’ de roman van schrijver Joris-Karl Huysmans, wordt voorgesteld als een satanische pastoor. In ‘Là-bas’ is de schrijver Durtal de leegheid en banaliteit van de moderne maatschappij moe. Hij zoekt verlichting in het onderzoek naar de Middeleeuwse satanist Gilles de Rais, maar dan blijkt dat het satanisme in de moderne tijd ook nog vele aanhangers kent …

    Aangeleverd door Musea Brugge.

    Meer info

    

• Overtuiging

  Een overtuiging kan gaan over overtuigd zijn van jezelf of overtuigd worden door iemand anders. In de betekenis van sterke mening of geloof, kan overtuiging leiden tot activisme of radicale handelingen, wars van logica en nuance.

  • For Sama

    Documentaire door Waad Al-Kateab en Edward Watts.

    Dit is de eerste documentaire van de 26-jarige Syrische burgerjournalist Waad al-Kateab. Ze draagt de film op aan haar pasgeboren dochter. “Ik wil dat je begrijpt waarom je vader en ik deze keuze hebben gemaakt, dat je weet waarvoor we vochten.” Met een eenvoudige digitale camera legt ze de Syrische opstand tegen dictator Assad in het rebellenbolwerk Aleppo vast, vanaf het begin tot aan de gedwongen evacuatie eind 2016, ondanks de levensbedreigende situatie en haar jonge moederschap.  

    Meer info

    

  • Beeldenstormers

    Na jaren van politieke onrust, hongersnood en de bloedige vervolging van andersgelovigen konden protestantse predikers het volk ervan overtuigen om zich tegen de katholieke kerk te keren. Daarbij vernietigden ze op grote schaal heiligenbeelden. Het vereren en afbeelden van heiligen stond voor de protestanten gelijk aan afgoderij. Gelovigen moesten rechtstreeks tot God bidden zonder afbeelding als hulpmiddel. Hoewel Brugs religieus erfgoed in tegenstelling tot de rest van de Nederlanden lang gespaard bleef, moesten kerken en kloosters het tijdens het Calvinistisch Bewind van 1578 tot 1584 toch ontgelden. Beeldenstormen zijn van alle tijden. Denk aan Al Qaida en IS die eeuwenoud erfgoed in Afghanistan, Irak en Syrië vernielden of het (maar deels geslaagde) uitwissen van het ‘oude Rusland’ door de Bolsjewieken. Kunst en schoonheid zijn het slachtoffer in de strijd om de waarheid.

    Aangeleverd door Musea Brugge.

    Meer info

    

  • Het ijveren voor een nieuwe zeehaven

    In Brugge geloofde men in de negentiende eeuw dat de bouw van een nieuwe zeehaven zou zorgen voor een bloeiperiode zoals de stad die tijdens de Bourgondische periode had gekend. Dit wordt het best geïllustreerd in het programma van de inhuldigingfeesten van de nieuwe haven van 22 tot 28 juli 1907, met onder meer een riddersteekspel, een tentoonstelling over het Gulden Vlies en een historische stoet die de voorloper was van de Gouden Boomstoet.

    Aangeleverd door Stadsarchief Brugge.

    Meer info

    

  • Pelgriminsignes

    Allerlei insignes die verzameld werden tijdens pelgrimages.

    Aangeleverd door Raakvlak.

    Meer info

    

  • Plus est en vous

    ‘Plus est en vous’ is de lijfspreuk van Lodewijk van Gruuthuse, de meest legendarische bewoner van het Gruuthusepaleis (zie het portret van Lodewijk van Gruuthuse). De leuze verwijst naar het streven van de Brugse elite naar zelfverheffing, prestige en perfectie. Een uitzonderlijke bron is het Gruuthusemanuscript, een weerspiegeling van de burgerlijke rederijkerscultuur die in Brugge op een ongewoon hoog niveau stond.

    Aangeleverd door Musea Brugge.

    Meer info

    

  • Verbergplaatsen van het Heilig Bloed

    Tijdens het Calvinistisch Bewind in de late zestiende eeuw moest de relikwie van het Heilig Bloed verborgen worden. Dit gebeurde op verschillende plaatsen in de stad zoals in het huis Perez de Malvenda. Op het eind van de negentiende eeuw werden op vier plaatsen waar het Heilig Bloed ooit verstopt was herdenkingsstenen aangebracht met gedichten van Gezelle.

    Aangeleverd door Bibliotheek Brugge.

    Meer info

    

• Rituelen

  Veel rituelen hebben een religieuze oorsprong en een lange historiek, maar ook in onze moderne maatschappij bedenken we nieuwe rituelen, soms gewoon binnen een gezin of vriendengroep. Rituelen zijn verbindend, bieden houvast en geven structuur aan een bepaalde fase in het leven.

  • De eenzame uitvaart

    ‘De eenzame uitvaart’ is een literair en sociaal project waarbij dichters voor eenzaam gestorvenen een persoonlijk gedicht schrijven en dit op de uitvaart komen voordragen. Het is een laatste saluut aan mensen die meestal uit de boot vielen tijdens hun leven en dan ook zonder aanwezigheid van familie of vrienden worden begraven. Er is enkel nog het kleine ritueel: de kist op schragen, de bloemen en het gedicht.  

    Meer info

  • Afscheidsrituelen

    In 2020 bundelen Erfgoedcel Brugge, Werkplaats Immaterieel Erfgoed, de Dienst Diversiteit van Stad Brugge en HuisvandeMens Brugge verhalen van Bruggelingen met verschillende levensbeschouwingen over hun visie op afscheid nemen en de rituelen die daarmee gepaard gaan. Ze werden samengebracht in de brochure ‘Tijd voor afscheid’.

    Aangeleverd door Erfgoedcel Brugge.

    Meer info

    

  • Beiaard

    Centraal in de stad staat het Belfort, waar al heel vroeg luidklokken werden geïnstalleerd die de dag met klank indeelden: van het openen en sluiten van de stadspoorten tot de uren waarop handelen op de markt toegestaan was. Vanaf 1523 kon de beiaard automatisch liedjes spelen en iets later nam Brugge een beiaardier in dienst … muziek voor iedereen! Het huidige instrument is uit 1741 en werd in Brugge gegoten door Joris Dumery.

    Aangeleverd door Concertgebouw Brugge.

    Meer info

  • Fallusbeker

    Fallusbeker, gebruikt bij het dopen van boten (voor een goede vaart).

    Aangeleverd door Raakvlak.

    

  • Gerard David, doopsel van Christus

    In dit drieluik (1502 – 1508) schildert Gerard David op meesterlijke wijze het doopsel van Christus. Het doopsel vertrekt van de reinigende functie van water. Het water bezit de kracht om de zonden weg te wassen. Reie betekent oorspronkelijk ‘heilig water’.

    Aangeleverd door Musea Brugge.

    Meer info

    

  • God en Lucifer in gesprek

    Manuscript 008: Deze dertiende-eeuwse miniatuurtekening maakt deel uit van een convoluut (een aantal handschriften in één band) met o.a. een liturgische kalender en een psalter. Een psalter of psalterium is een gebedenboek met psalmen uit het Oude Testament. In de middeleeuwen was het een bijzonder populair boek dat vooral door geestelijken werd gebruikt tijdens het dagelijkse gebed. Het in Gent gemaakte manuscript is fraai versierd.

    Aangeleverd door Bibliotheek Brugge.

    Meer info

    

  • Rituele nagels

    Op de archeologische site Haverbilken in Beernem werd in het centrale crematiegraf (50-100 na Chr.) een nagel gevonden van 25cm lang, die vermoedelijk werd gebruikt als verweer tegen boze geesten.

    Aangeleverd door Raakvlak.

    Meer info

    

  • Tinnen kelk uit het graf van een priester

    Tinnen kelk uit graf VI (Brugge Mariastraat Onze-Lieve-Vrouwekerk), het graf van een priester. De kelk bestaat uit een cirkelvormige, bijna platte voet met daarboven een bijna cilindervormige stam (die naar boven lichtjes versmalt). Daaraan zit, op ongeveer halve hoogte, een schijfvormige greep (of nodus) vast, en een kom (of cuppa) met een gat erin. Op de buitenzijde van de kelk zijn duidelijk draairibbels aanwezig, maar er zijn geen versieringen of merktekens. De kelk was afgedekt met een tinnen pateen, dit is een soort bordje dat behoort tot de vasa sacra van het liturgisch vaatwerk in de Katholieke Kerk. Tijdens de mis wordt de hostie op de pateen gelegd en later daarop gebroken. 

    Aangeleverd door Raakvlak.

    Meer info

    

• Spiritualiteit

  Naast de focus op de religieuze levenshouding kan spiritualiteit ook verwijzen naar het geloof in een geestelijk, onstoffelijk bestaan, in geesten of in mensen die na hun dood verder leven. Anderzijds verwijst het ook naar de spirituele ervaring: het opgaan in een groter geheel, het loslaten van het dagelijks leven en de eigenheid.

  • Monica Restrepo

    To loose something, get it back, and consciously loose it again – 2019

    De Colombiaanse kunstenaar Monica Restrepo maakte tijdens een residentie in Antwerpen uit het hoofd kleien nabootsingen, gebaseerd op enkele religieuze gouden objecten uit de Janssens collectie in het Antwerpse MAS. De aanwervingswijze van de objecten was onbekend en de regio waar ze vandaan kwamen slechts met mate bekend. De objecten werden gefotografeerd en later in een performance toevertrouwd aan de Schelde. Onder één van de objecten bevond zich een huisje (waarschijnlijk 1800 voor Chr.) uit de regio waarvan Monica Restrepo afkomstig is. Tijdens de foto-opname blokkeerde op wonderlijke wijze de digitale camera, iets wat de fotograaf nooit eerder meemaakte. Toch kwam er nog een foto uit, half zwart alsof er een aanwezigheid werd gefotografeerd. Monica Restrepo en de inwoners van de regio waar zij opgroeide geloven in het bestaan van geesten in objecten en huizen, die vriendelijk kunnen zijn of ontstemd kunnen raken …  

    

  • Besloten hofje

    In een devotiekastje of besloten hofje zit Christus op de koude steen. In een paradijselijke omgeving wordt Jezus omgeven door gedroogde bloemen, schelpjes, in papier uitgeknipte figuren … Het is wellicht het werk van een zuster uit het hospitaal. Een besloten hofje als ‘spiritueel zelfportret van de religieuzen’.

    Aangeleverd door Erfgoed Damme.

    Meer info

    

  • Heilige Beeldekensgilde

    “Heilige Beeldekensgilde en de neogotiek te Brugge”. De Openbare Bibliotheek bezit een schat aan neogotische bidprentjes uit de presentatie-albums van de drukkerijen Jacques Petyt en Karel Vande Vyvere-Petyt. Deze drukkersfamilie legde zich vooral toe op neogotisch lithodrukwerk (1845 – 1914). De neogotische beweging in de negentiende eeuw veranderde het culturele en politieke landschap. Tijdens het Tweede Katholieke Congres in Mechelen in 1864 kwam de noodzaak van de verspreiding van degelijke bidprentjes aan bod. Daarop stichtten Guido Gezelle, Adolf Duclos, Joseph Neurath, Louis Grossé en Michael Joseph Buckley de ‘Heilige Beeldekensgilde’. De bloei van de neogotiek in de devotieprentjes drong volledig door in de Brugse chromolithografie. De ‘santjes’ vonden internationaal weerklank.

    Aangeleverd door Bibliotheek Brugge.

    Meer info

    

  • Het volksmissaal

    De uitgeverij Desclée-De Brouwer werd opgericht in 1877 door de gebroeders Jules en Henri Desclée en hun schoonbroer Alphonse De Brouwer. Zij waren ook de beheerders van de voormalige Gasfabriek in Brugge. De gebroeders Declée hadden ook een drukkerij, Saint-Jean l’Evangéliste, in Doornik. In Brugge werden meestal religieuze werken, waaronder missaals en catechismussen, en schoolboeken gedrukt en uitgegeven. Na het Tweede Vaticaans Concilie (1962 – 1965) en tijdens de tweede beeldenstorm ging het gebruik van het volksmissaal in Vlaanderen sterk achteruit. Dat luidde het einde van de uitgeverij in.

    Aangeleverd door Bibliotheek Brugge.

    

  • Kruisdragende Zusters

    De moeilijke weg van het kloosterleven wordt verbeeld in het schilderij ‘Kruisdragende Zusters’. Het is een verhaal dat je leest van rechts naar links en dat, eenmaal alle obstakels overwonnen, eindigt bij het rechtstaand kruis. Het zware dagelijkse leven en de verlokkingen worden gesymboliseerd door het kruis, de bomen, de weg …

    Aangeleverd door Erfgoed Damme.

    Meer info

    

  • Laatste Oordeel van Hieronymus Bosch

    Hieronymus Bosch blijft inspireren. Op het schilderij ‘Het Laatste Oordeel’ in het Groeningenmuseum verschijnt Christus aan een zondige wereld, bevolkt met groteske personages en naakte figuren die zich misdragen of gemarteld worden. Zoals vaak bij de eigenzinnige Bosch staan ondeugd en zonde centraal. Op de zijluiken zien we de afloop van ‘Het Laatste Oordeel’: links mogen vrome gelovigen naar een paradijselijke hemel, rechts moeten zondaars naar het hellevuur.

    Aangeleverd door Musea Brugge.

    Meer info

    

  • Madonna van Michelangelo

    Aan weinig beelden zijn zoveel verhalen verbonden als aan de Madonna met kind in de O.L.V.-kerk. Het is het enige beeld van Michelangelo dat Italië verliet tijdens zijn leven. Jean Mouscron, lid van een rijke Brugse lakenhandelaarsfamilie, koopt het werk in 1506 van Michelangelo. In 1514 krijgt het een plaats in een gebeeldhouwd altaar in de zuidbeuk van de Onze-Lieve-Vrouwekerk. Enkele leden van de familie Mouscron liggen aan de voet van het altaar begraven. In een document geven ze aan dat het beeld nooit mag worden verplaatst, maar daar beslist de geschiedenis anders over … Napoleon slaat de Madonna aan voor zijn Nationaal Museum in Parijs, maar in 1815, na zijn nederlaag in Waterloo, keert het beeld terug naar Brugge. Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt de Madonna een tweede keer geroofd: deze keer wil Hitler haar voor zijn grote museum in Linz. De geallieerde Monuments Men redden het beeld samen met vele andere kostbare kunstwerken uit de zoutmijnen van Altaussee in Oostenrijk.

    Aangeleverd door Musea Brugge.

    Meer info

    

  • Orthodoxe kerk H.H. Konstantijn en Helena

    Open kerk in historisch gebouw, sinds 1995 orthodoxe parochie Brugge-Oostkust. De orthodoxe parochie van de H.H. Konstantijn en Helena in Brugge heeft tot voornaamste doel de integratie van de orthodoxe gelovigen van de streek in het liturgisch leven, volgens de traditie van de Heilige Orthodoxe Kerk. De collectie van deze orthodoxe kerk is volledig geïnventariseerd door vrijwilligers onder begeleiding van de consulent religieus erfgoed van Musea Brugge en Erfgoedcel Brugge.

    Aangeleverd door Erfgoedcel Brugge.

    Meer info

    

  • Paternoster in amber

    Barnsteen of amber is het fossiele versteende hars van prehistorische naaldbomen. Het in Brugge gevonden amber komt uit de Baltische regio. In Brugge werden in 1299 voor het eerst paternostermakers vermeld die hun kralen maakten van amber. Tot 1480 bezat de Brugse gilde van paternostermakers voor onze gewesten, samen met Lübeck, het monopolie op de amberwerking. Opmerkelijk bij dit object is dat de kralen tot een armband zijn gereconstrueerd, terwijl ze zeker bedoeld waren om deel uit te maken van een paternoster.

    Aangeleverd door Raakvlak.

    Meer info

    

  • Pelgrimstochten

    Pelgrimstochten hebben een spirituele betekenis. Sinds de middeleeuwen is Brugge een belangrijk vertrekpunt voor twee routes naar Compostella (waaronder de route via Parijs). De Jeruzalemkapel verwijst naar de pelgrimage, naar het ‘Heilige Land’. Jeruzalem is ook afgebeeld op een dramatische schilderij van Jan Provoost.

    Aangeleverd door Musea Brugge.

    Meer info

    

  • Polyfonie - De muziek van de Brugse gouden eeuw

    Wie aan kerkmuziek denkt, denkt vaak spontaan aan de uitgesponnen klanken van de Frans-Vlaamse polyfonisten zoals Dufay, Obrecht en Richafort. De Lage Landen en zeker ook Brugge werden wijd en zijd met hoogstaande polyfonie geassocieerd. Dankzij de uitstekende handels – en diplomatieke verbindingen naar alle windstreken zwierf de Brugse muziek door heel Europa, via kostbare handschriften of in de uitvoeringen van de (soms zeer jonge) zangers-componisten zelf. In Brugge was de muziek onlosmakelijk verbonden met het sociale leven. Het hof, de broederschappen en ook parochies en kloosters streden met elkaar om de beste, de mooiste, de rijkste muziek … want wie er ook luistert, God of je buren, een goed plekje in de hemel of op aarde verdien je niet zomaar!

    Aangeleverd door Concertgebouw Brugge.

    Meer info

    

  • Religieuze liederen en gedichten van Guido Gezelle

    Guido Gezelle (1830 – 1899) was een Vlaamse Rooms-Katholieke priester, (hekel)dichter en vertaler uit Brugge. Hij schreef heel wat boeiende religieuze gedichten en liederen, die geschreven zijn met een romantische inslag, oog voor de natuur. Met zijn werk trachtte hij zowel de Christelijke deugden te vertolken, maar net zo goed schreef hij scherpe politieke satire onder de schuilnaam Sponker. Vandaag is er een Gezellewandeling in de stad die de verschillende Gezellelocaties aangaat, waaronder het Gezellehuis, het Engels klooster, de pastoriewoning aan de Verversdijk. De gedichten en de liederen zouden een inspiratie kunnen zijn samen in combinatie met één van Gezelle’s locaties.

    Aangeleverd door Bibliotheek Brugge.

    Meer info

  • Ursulaschrijn van Hans Memling

    Hans Memling maakte het Ursulaschrijn in opdracht van de kloostergemeenschap van het Sint-Janshospitaal waar de heilige Ursula werd vereerd. De houten reliekkast heeft de vorm van een kapel met een zadeldak. De schilderingen zijn als het ware de glas-in-loodramen van het heiligdom. Zes scènes brengen het fantastische verhaal van de pelgrimstocht van Ursula en haar elfduizend maagden in beeld.

    Aangeleverd door Musea Brugge.

    Meer info

    

  • Verzoeking van de Heilige Antonius

    Antonius wordt in een grot verleid door een vrouw en geterroriseerd door gruwelijke monsters. Het tafereel wordt onder meer afgebeeld op de Job-Triptiek van Hieronymus Bosch in het Groeningemuseum. Gustave Flaubert schreef er een boek over: ‘La Tentation de Saint-Antoine’.

    Aangeleverd door Musea Brugge.

    Meer info

    

  • Votiefschilderij

    Een votiefschilderij is een uiting van de devotie van de opdrachtgever die op het schilderij geportretteerd wordt.

    Aangeleverd door Erfgoedcel Brugge.

    Meer info

    

  • Votiefschip

    Een votiefschip is een scheepsmodel dat bij het altaar van een schippersgilde wordt geplaatst, als sierstuk of als herinnering aan een zeeslag.

    Aangeleverd door Erfgoedcel Brugge.

    Meer info

    

• Waarheid

  Waarheid is verbonden met twijfel. Vooraleer je iets gelooft, heerst de twijfel. Het is interessant om te onderzoeken welke fases de geest doorloopt vooraleer twijfel wordt omgezet in geloof. Waarheid is een kwestie van vertrouwen: geloof staat boven het wetenschappelijke.

  • Fake!

    Nepnieuws vliegt je de laatste tijd om de oren. De een zegt dat de aarde plat is, de ander dat er aliens op de aardbol leven. Zelfs presidenten liegen er vrolijk op los. Waarom geloven zoveel mensen onzin? En hoe weet je of iets waar is of niet? Journalisten en wetenschappers mogen niet zomaar iets beweren en werken volgens vaste methoden. Omdat journalisten de waarheid boven tafel krijgen, worden ze vaak opgepakt en soms zelfs vermoord door dictators.  

    Meer info

    

  • 16e eeuwse satire

    Broeder Cornelis Brouwer is een fanatiek prediker die in zijn preken uithaalt naar elke Bruggeling die gematigd katholiek is of die sympathie heeft voor het protestantisme. Hij krijgt een koekje van eigen deeg. Er verschijnen twee satirische boekjes over hem met sappige verhalen. Zo zou Cornelis Brouwer – volgens de schrijver van de satire – zondige vrouwen graag met een gesel op hun bloot achterwerk slaan. Zowel het typetje van Cornelis Brouwer (man van de strikte lijn, er is maar één waarheid) als de satirische verhalen en preken zijn vandaag nog heel herkenbaar: mensen die hoge morele eisen stellen aan anderen worden zelf heel kritisch benaderd.

    Aangeleverd door Musea Brugge.

    Meer info

    

  • Apocalyps

    Diverse kunstenaars en werken in de collectie van Musea Brugge beelden het laatste oordeel uit: Hieronymus Bosch, Memling (Johannesretabel), Rik Poot (De vier ruiters van de Apocalyps). Het laatste oordeel inspireert tot heel fantasierijke taferelen. Onlangs was het nog de inspiratiebron voor een video van David Claerbout, in het Sint-Janshospitaal.

    Aangeleverd door Musea Brugge.

    Meer info

    

  • De reis van Goudvleugeltje en Nachtegaaltje

    Tijdens het interbellum gaf de Brugse Uitgeverij Desclée-De Brouwer Nederlandstalige prentenboeken uit onder de naam De Kinkhoren. ‘De reis van Goudvleugeltje en Nachtegaalte’ is daar een prachtig voorbeeld van. Wies Persyn (1914 – 1999), dochter van schrijver en literatuurcriticus Jules Persyn, schreef een kindersprookje rond de zeven werken van barmhartigheid. Het verhaal past perfect in de katholieke traditie van de uitgeverij. De Gentse illustrator en miniaturist Jeanne Hebbelynck (1891 – 1951) illustreerde het boekje. De zeer devote kunstenares maakte aanvankelijk naam met het schilderen van kleine religieuze taferelen, maar legde zich later toe op het illustreren van kinderboeken en communieprentjes.

    Aangeleverd door Bibliotheek Brugge.

    Meer info

    

  • De stad van God vs. de aardse stad (Augustinus)

    Manuscript 009 (M 008), Augustinus, De Civitate Dei, 2e helft 15e eeuw. Aurelius Augustinus (430) schreef de 22 boeken over de Staat Gods in de periode 413-426. Aanleiding voor dit uitvoerige werk was het verwijt dat het Christendom verantwoordelijk was voor de inname van Rome door Alarik in 410. In een eerste deel weerlegt Augustinus dat de Romeinse godencultus voor het aardse en voor het eeuwige leven een zegen zou zijn. Vervolgens ontwikkelt hij uitvoerig het thema van de tegenstelling tussen de civitas Dei en de civitas terrena, het geloof en het ongeloof, het goede en het slechte. Deze theologie van de geschiedenis is wellicht het meest verspreide werk van Augustinus. Er bleven ongeveer 400 Latijnse handschriften van bewaard en al in de middeleeuwen bestonden er vertalingen in verschillende moderne talen. Deze miniatuur is een treffende illustratie van het hoofdthema van Augustinus’ werk: het antagonisme of de strijd tussen enerzijds de stad van God (het goede) en anderzijds de civitas terrena of de civitas diaboli (het kwade).

    Aangeleverd door Bibliotheek Brugge.

    

  • Een overzicht van middeleeuwse kennis

    Speculum doctrinale, Vincent van Beauvais, eind 13e eeuw. De Dominicaan Vincent van Beauvais (ca. 1264) stelde omstreeks 1250, in opdracht van de Franse koning Lodewijk IX en met de hulp van zijn confraters, een gigantische encyclopedie samen. Deze Speculum Maius bevatte drie delen en het tweede deel was het Speculum Doctrinale dat op zijn beurt achttien boeken telde. Manuscript 251 bevat de eerste negen boeken van het Speculum Doctrinale (Brugge, OB, MS 252 bevat de overige negen boeken) en gaat over logica, retorica, poëtica, meetkunde, astronomie, opvoeding, anatomie, economie, mechanica, geneekunde en rechtspraak. Het is uiterst verzorgd geschreven (met koptitels in rood en blauw, lombarden met penwerk en rubrieken) en bovendien mooi geïllustreerd met gehistoriseerde initialen en randversiering bij het begin van de verschillende boeken. Vooral dit laatste aspect maakt het handschrift aantrekkelijk. De marginaaltjes bevatten, behalve de stereotiep karikaturale voorstellingen (hybride wezens met mijter, een vrouw die vedel speelt met een hark als strijkstok) een reeks realistische tafereeltjes (balspelen, poppenspel, een staakmolen, een zaaier) en mogelijk literaire reminiscenties, waarbij enige pikanterie niet wordt geschuwd.

    Aangeleverd door Bibliotheek Brugge.

    Meer info

    

  • Geloof in de wetenschap

    Het Brugs Simon Stevinplein is genoemd naar Simon Stevin (1548 – 1620), een Nederlandse wetenschapper die het schopte tot raadsman van Prins Maurits. Met een frisse kijk verrijkte hij steeds nieuwe terreinen zoals waterbouwkunde, navigatie, boekhouding, fysica, krijgswetenschap, architectuur, stedenbouw, politieke wetenschappen en wiskunde. De tentoonstelling in het stadsarchief brengt voor het eerst alle werken en manuscripten van Simon Stevin samen, waaronder tien werken uit de erfgoedcollectie van de Openbare Bibliotheek Brugge. Twee films vertellen over zijn levensloop en over hoe zijn inzichten en ontdekkingen nu nog aanwezig in het dagelijks leven. Heel wat collectiestukken van de Openbare Bibliotheek, het Stadsarchief en Musea Brugge verwijzen naar deze wetenschapper.

    Aangeleverd door Erfgoedcel Brugge.

    Meer info

    

  • Lactatio Bernardi

    Bernardus smeekt Maria in een gebed: “Toon uzelf als moeder.” Waarop zij antwoordt: “Kijk maar”, en haar moedermelk in zijn mond spuit. In een variant van de legende bidt Bernardus zo lang tot Maria dat zijn lippen droog worden. Maria krijgt medelijden en geneest de kloven met haar melk.

    Aangeleverd door Musea Brugge.

    Meer info

    

  • Sodomie - en heksenvervolgingen

    Toen Brugge in de vijftiende eeuw een internationale handelsstad was, een smeltkroes van vreemde culturen, werden bewoners er vervolgd op beschuldiging van homofilie (toen omschreven als sodomie). Ook tijdens de zestiende eeuw, de periode van het protestantisme en calvinisme, zijn er monniken terechtgesteld op beschuldiging van sodomie. In de zeventiende eeuw waren het de heksen die vervolgd werden. Het ‘anders zijn’ werd telkens bestraft.

    Aangeleverd door Stadsarchief Brugge.

    Meer info